Μηχανικοί: Συντεχνία, ρετιρέ ή εργαζόμενοι στη δίνη της επίθεσης;

Μηχανικοί: Συντεχνία, ρετιρέ 
ή εργαζόμενοι στη δίνη της επίθεσης;

Το φιγουράρισμα της γραβάτας το τελευταίο διάστημα έφερε στην επιφάνεια με έναν στρεβλό τρόπο τα ζητήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι οι εργαζόμενοι στους λεγόμενους επιστημονικούς κλάδους. Οι μεγαλοπαράγοντες της αστικής τάξης, οι επιστημονικοί σύμβουλοι του συστήματος, οι εργοδότες μας, μπροστά στη μείωση των δικών τους προνομίων βγήκαν μπροστά με τις ηχηρές τους κινητοποιήσεις. Δεν ήταν μάλιστα λίγες οι περιπτώσεις που εργοδότες σε τεχνικές εταιρείες και γραφεία κάλεσαν τους εργαζόμενους-«συνεργάτες» τους να κατέβουν μαζί γιατί... πλήττεται το σινάφι. Άσε που η επιβολή εργοδοτικών εισφορών στους εργαζόμενους με μπλοκάκι «καταλαβαίνετε, παιδιά, ότι θα φέρει μείωση στους δικούς σας μισθούς γιατί η επιχείρηση δεν μπορεί να σηκώσει τέτοιο βάρος». Και αυτά τα τόσο κυνικά δεν είναι μυθιστορηματική γραφή, είναι πραγματικά λόγια που ακούστηκαν σε χώρους εργασίας.

Το γεγονός βέβαια ότι η πρωτοβουλία ανήκε στους επιστημονικούς συλλόγους, δεν σημαίνει ότι δεν πλαισιώθηκε από εργαζόμενους μπροστά στην κατάργηση του δικαιώματος στην ασφάλιση. Πόσο όμως δώθηκε πράγματι η δυνατότητα να εκφραστούν πλατειά οι εργαζόμενοι, όταν για παράδειγμα εξήγγειλε απεργία το... ΤΕΕ; Είναι φανερό, ότι η πλειοψηφία δεν θα μπορούσε και αντικειμενικά να ανταποκριθεί σε ένα τέτοιο κάλεσμα.

Πως είναι στην πραγματικότητα η κατάσταση στο χώρο των μηχανικών; Πόση αλήθεια και πόση χολή πετιέται στον ανεμιστήρα που έχει ανάψει το σύστημα; Τα ζητήματα είναι πολλά, πολύπλοκα και οι παρεξηγήσεις πολύ εύκολες. Ας τα δούμε λίγο συγκεκριμένα, από τη σκοπιά των εργαζόμενων.

Επιστήμονες, μικροαστοί, εργαζόμενοι

Ναι, οι μηχανικοί είναι όλα αυτά μαζί. 

Ανήκουν σε εκείνο το κοινωνικό στρώμα που με βάση τα ταξικά του χαρακτηριστικά βρίσκει το συμφέρον του άλλοτε στην αστική αγκαλιά κι άλλοτε στο πλευρό της εργατικής τάξης. Είναι ένα στρώμα ευάλωτο στα αστικά ταξίματα και όχι χωρίς λόγο, αφού η αστική τάξη και οι κυβερνήσεις της στη χώρα μας (και όχι μόνο) έχουν στηρίξει και επάνω του την κυριαρχία τους για χρόνια, με τα ανάλογα ανταλλάγματα και προνόμια φυσικά. Κι αυτή τη σχέση, τη σιγουριά και άνεση φροντίζουν να την αναπαράγουν και να τη συντηρούν από πολύ νωρίς, από τα φοιτητικά χρόνια στις Πολυτεχνικές σχολές.

Τα ταξίματα όμως έπαψαν πλέον να έχουν υλική βάση. Και δικαιώθηκαν εκείνες οι φωνές που πάντα εναντιώνονταν στη λογική της σωσμένης συντεχνίας και αναδείκνυαν τα ζητήματα στη βάση της ιδιότητας του μηχανικού ως εργαζόμενου και όχι ως στελέχους-συνεργάτη. Πόσοι τέτοιοι έβγαιναν και χρειάζονταν άλλωστε, όταν ο παραγωγικός ιστός της χώρας διαλυόταν χρόνο με το χρόνο υπό την καθοδήγηση και τις ντιρεκτίβες των... εταίρων μας;

Σε κάθε περίπτωση, και τότε και πολύ περισσότερο τώρα, οι εργαζόμενοι μηχανικοί έχουν σημαντικά ζητήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι.

Σχέσεις εργασίας, φορολογικό, ασφαλιστικό

Ανάλογα με την περίοδο κάθε φορά, αλλά και τον ιδιαίτερο κλάδο μηχανικών στον οποίο κανείς αναφέρεται, έχει σημασία να αποσαφηνιστεί το καθεστώς εργασιακών σχέσεων με τον οποίο δουλεύουν οι μηχανικοί. Για να γίνουμε πιο σαφείς (και περιοριζόμενοι στα τελευταία χρόνια και όχι στις εποχές του '60 και '70 που η κατάσταση ήταν τελείως διαφορετική στον κλάδο, μια άλλη μεγάλη συζήτηση...): Τις περιόδους των μεγάλων κατασκευών, των «χρυσών» εποχών της Ολυμπιάδας, του αεροδρομίου, της Αττικής Οδού, του ΠΑΘΕ και άλλων μεγάλων οδικών έργων, του Κτηματολογίου κ.λπ. ο μεγάλος όγκος των Αρχιτεκτόνων, Πολιτικών, Τοπογράφων μηχανικών δούλεψε στις τεχνικές μελετητικές και κατασκευαστικές εταιρείες και λιγότερο ως αυτοαπασχολούμενος. Από την άλλη, ειδικότητες όπως Ηλεκτρολόγοι και Μηχανολόγοι, είχαν πάντα και ακόμη έχουν ως σχεδόν αποκλειστικό πεδίο εύρεσης εργασίας τις εταιρείες.

Καθώς η κατασκευή άρχισε να καταρρέει, όταν τα μεγαλεπήβολα σχέδια για το Κτηματολόγιο άρχισαν να διαλύονται, όταν ο εθνικός στόχος της Ολυμπιάδας πέρασε κι άφησε πίσω του συντρίμμια (κυριολεκτικά και μεταφορικά), κατά την περίοδο μετά το 2004 δηλαδή, άρχισαν τα πρώτα πολύ μεγάλα ζόρια. Έγιναν μαζικές απολύσεις μηχανικών από τις τεχνικές εταιρείες και άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια ανεργίας (τουλάχιστον ένα εξάμηνο για να βρει δουλειά ένας νέος απόφοιτος μηχανικός). Παράλληλα, στο χώρο της κατασκευής μικρών δημόσιων έργων και με βάση τους νέους ιδιαίτερους όρους που επιβλήθηκαν για τη διαδικασία των διαγωνισμών, ατομικές, μικρές και μεσαίες εργοληπτικές επιχειρήσεις άρχισαν να κλείνουν, να μένουν από δουλειά ή να δουλεύουν σχεδόν τσάμπα. Η πρώτη μεγάλη σφαλιάρα είχε πέσει στον κλάδο.

Η κατάσταση αυτή άρχισε να αναδεικνύει σε μεγάλη έκταση το ζήτημα των σχέσεων εργασίας των μηχανικών, κατά βάση Αρχιτεκτόνων, Πολιτικών και Τοπογράφων που δούλευαν σχεδόν αποκλειστικά με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών (ΔΠΥ, το γνωστό μπλοκάκι). Να σημειώσουμε ότι ο κλάδος των Ηλεκτρολόγων και Μηχανολόγων δούλευαν πάντα κυρίως ως μισθωτοί και τέτοια ζητήματα δεν τους τέθηκαν. Προσλήψεις δεν γίνονταν σχεδόν ποτέ και με το χρύσωμα του χαπιού του «συνεργάτη» και του «ελεύθερου» επαγγελματία, ο κλάδος... το άφηνε να περνάει. 

Για να γίνει κατανοητό τι σημαίνει εργασία με ΔΠΥ:

• Ο εργαζόμενος δουλεύει στην πραγματικότητα με εξαρτημένη σχέση εργασίας, σε συγκεκριμένο εργοδότη, σε συγκεκριμένο χώρο, με συγκεκριμένο ωράριο, πολλές φορές χτυπώντας κανονικά κάρτα.

• Δεν παίρνει πάντα 14 μισθούς.*

• Συνήθως πληρώνει μόνος του τις -πάντα παχυλές- ασφαλιστικές του εισφορές στο ΤΣΜΕΔΕ.*

• Δεν παίρνει πάντα τις άδειες που δικαιούνται οι μισθωτοί.*

• Δεν υπάγεται σε Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.*

• Σε περίπτωση απόλυσης δεν δικαιούται αποζημίωση ούτε μπαίνει σε ταμείο ανεργίας.

• Μπλέκεται -ως «ατομική επιχείρηση»- στον φορολογικό κυκεώνα ενός πλήθους δηλώσεων, ΦΠΑ αλλά κ.ά.

• Συναδέλφισσες που μένουν έγκυες, κατά συντριπτική πλειοψηφία δεν πληρώνονται καθόλου κατά το διάστημα της απουσίας τους και ανάλογα με το... φόρτο εργασίας υποχρεώνονται να επιστρέψουν πολύ νωρίς στη δουλειά, ακόμη και δύο μήνες μετά τη γέννα.

* Είναι παράδοση στις τεχνικές εταιρείες, ακόμη και μέσα στην ίδια εταιρεία να υπάρχουν όλοι οι δυνατοί συνδυασμοί συμφωνιών εργοδότη-εργαζόμενου. Η διαπραγμάτευση ήταν πάντα ατομική υπόθεση και το τι μισθό θα παίρνει, πόσους μισθούς θα παίρνει, εάν θα πληρώνει μόνος του όλο ή μέρος του ΤΣΜΕΔΕ, εάν και πόση άδεια θα δικαιούται, καθοριζόταν πάντα κατ ιδίαν κατά τη συνέντευξη και «πρόσληψη». Κατά τα γνωστά δηλαδή, διαίρει και βασίλευε...Στο παρελθόν υπήρξαν περιπτώσεις που απολυμένοι συνάδερφοι διεκδίκησαν και κέρδισαν δικαστικά αποζημίωση, αποδεικνύοντας τον εξαρτημένο χαρακτήρα της δουλειάς τους. Αλλά και πάλι, ήταν μια διαδικασία στην οποία πολύ λίγοι έμπαιναν, μεταξύ άλλων και λόγω του φόβου της... διαρροής στην πιάτσα μιας τέτοιας επιλογής και του ενδεχόμενου να μη βρίσκει αργότερα άλλη δουλειά ως στιγματισμένος.

Από το πρώτο Μνημόνιο και τους εφαρμοστικούς νόμους, μαζί με όλους τους υπόλοιπους εργαζόμενους ο κλάδος χτυπήθηκε περαιτέρω και επιβλήθηκαν μια σειρά νέα εξοντωτικά μέτρα για τους εργαζόμενους με ΔΠΥ:

• Με το φορολογικό που ίσχυσε από το 2011 αυξήθηκε ο συντελεστής φορολόγησης και καταργήθηκε το αφορολόγητο, με αποτέλεσμα ένας μέσος εργαζόμενος μηχανικός να χάσει περίπου 3.000 ευρώ από το ετήσιο εισόδημά του, με το νούμερο αυτό να αυξάνει κατά περίπτωση.

• Οι ασφαλιστικές εισφορές στο ΤΣΜΕΔΕ άρχισαν να παίρνουν δραματικά την ανιούσα, με το κερασάκι στην τούρτα να έρχεται το 2012: Με βάση τον εφαρμοστικό νόμο 3986/2011 του μεσοπρόθεσμου, ανακοινώθηκε νέος διαχωρισμός ασφαλιστικών κατηγοριών και από τρεις (προ του 1993, κάτω 5ετίας, άνω 5ετίας) έγιναν 5 (ανά τριετία) με τις αυξήσεις να κυμαίνονται από 26 έως 93%! Οι αυξήσεις αυτές δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί, αλλά κάθε εξάμηνο κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας η δαμόκλειος σπάθη της εφαρμογής και μάλιστα αναδρομικά...

• Ως ελεύθεροι επαγγελματίες, χαρακτηριστήκαμε εκ προοιμίου φοροφυγάδες και υποχρεωτικά πληρώνουμε από το 2012 το τέλος επιτηδεύματος, δηλαδή άλλα 500 έως 650 ευρώ ετησίως.Πρέπει να διευκρινιστεί ότι η άδεια άσκησης επαγγέλματος που παραχωρείται από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) είναι άμεσα συνδεδεμένη με την υπαγωγή του μηχανικού στο ΤΣΜΕΔΕ. Δηλαδή, είτε έχεις άδεια και πληρώνεις ΤΣΜΕΔΕ, είτε δεν έχεις καθόλου άδεια άσκησης επαγγέλματος. Και φυσικά, άδεια έχεις είτε δουλεύεις είτε όχι, δηλαδή το ΤΣΜΕΔΕ το πληρώνεις είτε έχεις μισθό είτε όχι.

Έτσι, όλο το παραπάνω πακέτο δημιούργησε και δημιουργεί ένα ασφυκτικό πλαίσιο και μια ολόκληρη στρατιά συναδέρφων που δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Τα χρέη στο ΤΣΜΕΔΕ διογκώνονται κάθε εξάμηνο, γίνονται ρυθμίσεις οι οποίες χάνονται πολύ γρήγορα γιατί ούτε καν έτσι δεν μπορούν να αποπληρωθούν τα χρωστούμενα κι έτσι πολλοί συνάδερφοι οδηγούνται στην απόφαση να τα βροντήξουν, να διαγραφούν από ΤΕΕ και ΤΣΜΕΔΕ και να αναζητήσουν αλλού την τύχη τους.

Η μετανάστευση στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης αλλά και της Ασίας (Ντουμπάι κ.λπ.) αρχίζει και γίνεται εναλλακτική λύση, αν και όχι τόσο εύκολη όσο λέγεται. Συνάδερφοι που το έχουν επιχειρήσει επίμονα, είτε αδυνατούν και εκεί να βρουν δουλειά -πολύ περισσότερο μόνιμη-, είτε βρίσκουν με πολύ χαμηλές αποδοχές, είτε πέφτουν στον τοίχο των νέων απαγορευτικών εξόδων που απαιτεί η μετεγκατάσταση σε άλλη χώρα.

Το νέο ασφαλιστικό, όπως έχει αναλυθεί και σε προηγούμενο άρθρο της ΠΣ, έρχεται να φέρει μεγαλύτερη ισοπέδωση στον κλάδο.

Και μερικές παράπλευρες απώλειες της κρίσης

Στο χορό που μπήκε η σπαρμένη με Μνημόνια χώρα μας, χορέψανε και οι εργαζόμενοι μηχανικοί. Τεχνικές εταιρείες -μελετητικές και κατασκευαστικές- άρχισαν να κλείνουν σωρηδόν, με αποτέλεσμα να μένουν εκατοντάδες συνάδερφοι άνεργοι. Ταυτόχρονα, έγιναν δραστικές μειώσεις σε μισθούς που έφτασαν έως και το 40% σε κάποιες περιπτώσεις.
Τα 4ήμερα και τα 6ωρα έπεσαν βροχή, ενώ τα πολλά απλήρωτα μηνιάτικα έγιναν καθεστώς, αφού «τα έργα δεν πληρώνονται κι αν πληρώνονται είναι σκοτωμένα».

Εφαρμόστηκε και στον κλάδο των μηχανικών η λογική των ελαστικών σχέσεων εργασίας, δηλαδή η δουλειά για όσο χρειάζεται και μετά πάλι στο δρόμο και την αναζήτηση. Επίσης, λειτούργησε και η λογική των voucher για τους νεότερους συναδέρφους, που εργάστηκαν για 5-6 μήνες χωρίς ένσημα, μόνο με παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Με ποιους και γιατί παλεύουμε

Καθαρά και ξάστερα, με τον υπόλοιπο λαό για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των κατακτήσεών μας! Η πλάκα με τα επιμελητήρια, το ΤΕΕ και τους επαγγελματικούς συλλόγους κάθε ειδικότητας πρέπει να τελειώνει.
 Είναι -το λιγότερο!- συκοφαντία για τους εργαζόμενους μηχανικούς να εκπροσωπούνται στον αγώνα τους από τους συμβούλους του κράτους και από τους εργοδότες τους. Ποτέ και κανένα ΤΕΕ δεν πρόκειται να υπερασπιστεί στ' αλήθεια τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις μας, πολύ απλά γιατί στην πραγματικότητα είναι ενάντιά τους. Δεν είναι ένα τσουβάλι οι εργαζόμενοι μηχανικοί και οι εργοδότες τους επειδή είναι όλοι... συνάδερφοι. Αυτή η συντεχνιακή λογική, εκτός των άλλων οδηγεί και στον παραλογισμό να διεκδικείς τα δικαιώματά σου, μαζί με αυτόν που σου τα στερεί.

Είμαστε εργαζόμενοι μηχανικοί και βρίσκουμε το δίκιο μας στο πλευρό των υπόλοιπων εργαζόμενων και όχι στο πλευρό των «συναδέρφων» εργοδοτών μας.

Βρίσκουμε το δίκιο μας στο πλευρό των ξεσηκωμένων αγροτών που δίνουν την ίδια μάχη ενάντια στο νέο ασφαλιστικό τερατούργημα και όχι στην αγκαλιά των επιμελητηρίων/τεχνικών συμβούλων του κράτους.

Είμαστε εργαζόμενοι μηχανικοί και ο αγώνας μας μπορεί να φουντώσει και να νικήσει μόνο ως κομμάτι της συνολικής πάλης του λαού και της εργατικής τάξης.

Ε.Β.