Θεσσαλονίκη - Στενή Αυτοάμυνα. Η φωνή των εκτελεσμένων!

Θεσσαλονίκη - Στενή Αυτοάμυνα. Η φωνή των εκτελεσμένων!

Δίχως ήχο και οποιοδήποτε υποτιτλισμό για να προδίδει την ταυτότητα του το κινηματογραφικό φιλμ διάρκειας μερικών μόνο λεπτών ήταν γνωστό από παλιά, καταχωρημένο σε επίκαιρα της εποχής. Το 1997 ο Ροβήρος Μανθούλης το είχε χρησιμοποιήσει στο εξάωρο ντοκιμαντέρ “ Βίοι Παράλληλοι του Εμφυλίου” δίχως ιδιαίτερο σχολιασμό. Τα τελευταία χρόνια αφότου είχε διευκρινιστεί η προέλευση του είχε αναρτηθεί και στο διαδίκτυο. Μέχρι τώρα όμως οι ακούσιοι πρωταγωνιστές του ήταν απλά ανώνυμοι νέοι, άγνωστοι στο ευρύ κοινό, ο ένας δίπλα στον άλλο στο εδώλιο ενός από τα δεκάδες έκτακτα στρατοδικεία της μετά-κατοχικής Ελλάδας.

 Τα οποία δουλεύανε ολημερίς και στέλνανε στην σειρά για τουφέκισμα κομμουνιστές και αριστερούς. Αυτά μέχρις ότου ένας σύγχρονος ιστορικός ερευνητής, δίχως ακαδημαϊκές περγαμηνές αλλά με πολύ πάθος για να σωθεί η ιστορική μνήμη για το μεγάλο κόμμα των εκτελεσμένων, ξανάδωσε στα περισσότερα από τα άγνωστα πρόσωπα τα ονόματα και την ταυτότητα τους. Τους έδωσε την χαμένη φωνή τους! 

Η ηρωική και τραγική ιστορία της Στενής Αυτοάμυνας στην Θεσσαλονίκη του 1947 έγινε πλατιά γνωστή τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της δημοσιευμένης έρευνας του Τάσου Κατσαρού στην ιδιωτική έκδοση του 2011 με τίτλο : “Μια απόφαση, μάχομαι μέχρι το τέλος”. Τώρα με το επιμελημένο με υπότιτλους και πληροφορίες φιλμ που πριν λίγες ημέρες αναρτήθηκε στο διαδίκτυο ο Κατσαρός ξαναζωντανεύει την δίκη και μας γνωρίζει αρκετούς από τους δικαζόμενους και μελλοθάνατους. Όπως σημειώνει ο ίδιος στο προλογικό σημείωμα η δίκη διήρκεσε δεκαεπτά ημέρες από τις 28 Αυγούστου έως τις 14 Σεπτεμβρίου του 1947. Απ' τους εξήντα επτά κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε θάνατο οι πενήντα δύο! Το Στρατοδικείο έδωσε χάρη σε πέντε των οποίων η ποινή μετατράπηκε σε ισόβια. Οι άλλοι σαράντα επτά εκτελέστηκαν σε τρεις ομάδες λίγο καιρό μετά, πίσω απ' τις φυλακές του Γεντί Κουλέ. 

“Στα αρχεία της ΕΡΤ – γράφει ο Κατσαρός- αναφέρεται λανθασμένα ότι οι εικόνες αυτές προέρχονται από ένα Στρατοδικείο του Βόλου. Είμαι απόλυτα βέβαιος, μετά από ενδελεχή έρευνα, ότι πρόκειται για τη δίκη της ΣΤΕΝΗΣ ΑΥΤΟΑΜΥΝΑΣ. Τώρα πώς έμειναν αυτές οι εικόνες που όμως δεν έχουν ήχο; Από κατηγορούμενους που επέζησαν και τους είχα πάρει συνέντευξη μου είπαν ότι το 1947 μόλις είχαν έρθει οι Αμερικάνοι στην Ελλάδα και μαζί τους έφεραν και την τεχνολογία τους, μικρόφωνα, κάμερες κλπ. Έτσι αποτυπώθηκαν ίσως για πρώτη φορά εικόνες από Έκτακτο Στρατοδικείο του εμφυλίου και μάλιστα ενός απ' τα μεγαλύτερα που έγινε στη χώρα μας. Πολλά παιδιά, που όπως φαίνεται άλλωστε, δεν ξεπερνούσαν το εικοστό πέμπτο έτος της ηλικίας τους, εκτελέστηκαν άδικα απ' το μοναρχοφασιστικό καθεστώς της εποχής, που τότε εκπροσωπούνταν από τον κεντρώο πρωθυπουργό Θεμιστοκλή Σοφούλη, χωρίς να έχουν άμεση σχέση με τα αδικήματα, σε μια προσπάθεια να εξοντωθεί ο ανθός της ελληνικής νεολαίας”. 

Η υπόθεση της Στενής Αυτοάμυνας και η θυσία των δεκάδων νέων είχε σκεπαστεί για πολλές δεκαετίες στην λήθη. Οι παλιοί δεν πολυμιλούσαν και οι νέοι- μέχρι και οι πολιτικοποιημένοι - σε μεγάλο βαθμό αγνοούσαν. Ακόμη και μέσα σε οικογένειες των εκτελεσμένων οι πληροφορίες δίνονταν με το ζόρι στους νεότερους. Το ισχυρό μεταπολιτευτικό φοιτητικό κίνημα στην Βιομηχανική Σχολή στο οποίο συνυπήρξαν όλα σχεδόν τα ρεύματα της κομμουνιστικής αριστεράς δεν έμαθε για τα όσα διαδραματίστηκαν στον τελευταίο όροφο του κτιρίου στην Αγίας Σοφίας όπου συνεδρίαζε το έκτακτο στρατοδικείο. Αγνοούσαν πως σε εκείνη την αίθουσα ακούστηκε η θαρραλέα φωνή του επικεφαλής της ομάδας, του Αλβανού Ακίνδυνου, η απολογία του οποίου υπήρξε μαστίγιο για τους στρατοδίκες και τα αφεντικά τους, ξένα και ντόπια. Δεν ήταν μοναχά ο φόβος των μετεμφυλιακών διώξεων και η συστηματική προσπάθεια συσκότισης που έκανε το κράτος των δολοφόνων, ο λόγος που οι νέοι της Στενής Αυτοάμυνας και η θυσία τους σκεπάστηκε από την σκόνη του χρόνου. Έβαλε το χέρι της και η κατοπινή επίσημη Αριστερά και οι “νόμιμοι” κληρονόμοι του κόμματος των εκτελεσμένων. Η Στενή Αυτοάμυνα, η ΟΠΛΑ της Θεσσαλονίκης δηλαδή, όπως και η εποποιία του ΔΣΕ για δεκαετίες δεν χωρούσαν στην στρατηγική της εθνικής συμφιλίωσης και της διεκδίκησης κρατικής αναγνώρισης. Χάλαγαν τις γέφυρες πρώτα με το Κέντρο και μετά με την Αλλαγή. Ήταν μια ενοχλητική μνήμη που έπρεπε να καεί στην υψικάμινο της Χαλυβουργικής και της...κάθαρσης στην πρώτη μετεμφυλιακή κυβέρνηση στην οποία αυτή η επίσημη Αριστερά όρκισε υπουργούς. 

Ο Τάσος Κατσαρός ανήκει στην γενιά που κουβαλά έμμεσες μνήμες αλλά και δεν την βαραίνουν τα παλιά δεσμά. Ξανακοιτάζει την ιστορία μέσα από τα σημερινά κοινωνικά βιώματα και κατανοεί την ανάγκη αυτή να αναδειχθεί και να ξαναγραφεί όταν χρειάζεται δίχως στρογγυλέματα και υποκειμενισμούς. Και όπως καταλήγει στο σημείωμα του, εβδομήντα χρόνια μετά ο αγώνας της Μνήμης ενάντια στη Λήθη συνεχίζεται... 

ΔΕΙΤΕ: το φιλμ επενδυμένο με μουσική το οποίο μέσα λίγες ημέρες ξεπέρασε τις τέσσερις χιλιάδες προβολές www.youtube.com/watch?v=M1RCCmjN2a8