Εκδρoμή στην ιστορία με τον Ίνη Μεσαρέ

Εκδρoμή στην ιστορία με τον Ίνη Μεσαρέ

   Όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις το θέατρο σκιών ήταν η αιτία να γνωριστώ με τον Σαχίν (Ίνη) Μεσαρέ εγγονού του Χασάν Ταχσίν Πασά, του στρατηγού που παρέδωσε στους Έλληνες τη Θεσσαλονίκη το 1912 και γιο του Κενάν Μεσαρέ, γιου και υπασπιστή του Ταχσίν Πασά, μέλους της διεθνούς επιτροπής που οριστικοποίησε τα βαλκανικά σύνορα και συνάμα διάσημου ζωγράφου. Πίνακες του Κενάν Μεσαρέ βρίσκονται διασκορπισμένοι σ’ όλη την Ελλάδα.

Η σημαντικότερη συλλογή φυλάσσεται στο στρατιωτικό μουσείο πολέμου 1912-13 (Χάνι Εμίν Αγά) έξω από τα Γιάννενα. Τεράστιος πίνακάς του με θέμα την είσοδο του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη κοσμεί τη Λέσχη Αξιωματικών στη Θεσσαλονίκη. Χρόνια πολλά πριν τον γνωρίσω, στα πλαίσια της καλλιτεχνικής ενασχόλησης μου με «πρόσωπα και πράματα» της ιστορίας της γενέθλιας πόλης μου της Θεσσαλονίκης, είχα φιλοτεχνήσει κοπιδιαστή σε χαρτόνι τη φιγούρα του παππού του Ίνη, του Ταχσίν Πασά και θεώρησα πολύ φυσιολογικό, με τη γνωριμία μας να του την χαρίσω. Έτσι ξεκίνησε η μικρής διάρκειας, είναι αλήθεια, γνωριμία και φιλία μας, που στάθηκε όμως αρκετή για να εκτιμήσω το σημαντικό και ωραίο αυτόν άνθρωπο. Με έκπληξη ακόμη πληροφορήθηκα τη συμβολή του στην ανάπτυξη του μαρξιστικού-λενιστικού κινήματος μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ(μ-λ) και έτσι το δέσιμο μας πήρε και πολιτική χροιά κι από την πρώτη στιγμή με αποκαλούσε σύντροφο.

   Αφορμή για την πρώτη συνάντησή μας υπήρξε μια μικρή εκδρομή στο Μουσείο των Βαλκανικών Πολέμων δίπλα στο χωριό Γέφυρα (Τοψίν), δέκα χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη. Εκεί σε τάφο- μνημείο είναι θαμμένοι μετά από διάφορες περιπέτειες (ο Ταχσίν Πασάς θάφτηκε τρεις φορές) ο παππούς κι ο πατέρας του Ίνη. Το μουσείο στεγάζεται στο κτίριο όπου έγινε η παράδοση της Θεσσαλονίκης και το κείμενο της παράδοσης συνέταξε στα γαλλικά ο πατέρας του Ίνη, Κενάν Μεσαρέ. Στο μικρό αυτό οδοιπορικό μέχρι τον Άγιο Αθανάσιο και την ιστορία, τον Ίνη συνοδεύαμε ο Στέλιος Αγκούτογλου (παλιός συμμαχητής του Ίνη στην περίοδο των πρώτων «μεταπολιτευτικών» χρόνων) κι εγώ. Όπως ήταν φυσικό η συζήτησή μας περιστράφηκε γύρω από την παράδοση της Θεσσαλονίκης και τα διάφορα γεγονότα της ζωής του παππού και του πατέρα του. Είχαμε την ευκαιρία να πληροφορηθούμε, σχεδόν από πρώτο χέρι, τα συγκλονιστικά γεγονότα εκείνων των ημερών, έτσι όπως τα διηγούνταν ο πατέρας του, Κενάν. Η εκδοχή αυτή διανθίζονταν με το χιούμορ του Ίνη, που σχολιάζοντας την τραγική για όλους εκείνη εποχή την αποστασιοποιούσε στο χρόνο από τη μια και έδινε συνάμα το γενικότερο κλίμα των επιδιώξεων των τότε εμπολέμων.

  «Εγώ παλιοαλβανό!» (ήταν αλβανικής καταγωγής) μας έλεγε γελώντας, διακωμωδώντας και κατακρίνοντας με τον τρόπο του την αντιμετώπιση που είχαν οι Αλβανοί μετανάστες. Υπήρξε ένας διακεκριμένος αρχιτέκτονας και πολεοδόμος, ενώ συμμετείχε στην ομάδα που την περίοδο 1983-95 συνέταξε το σχέδιο πόλης των Ιωαννίνων (τόπος καταγωγής του, εκεί τέλειωσε τη Ζωσιμαία Σχολή) και παράλληλα ανέπτυξε πλούσια κοινωνική δράση. 

Η επίσκεψη στο Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων εκείνη την ηλιόλουστη ημέρα, ήταν για τον Ίνη ένα προσκύνημα στον κοινό τάφο των δικών του και μια περιήγηση στην ιστορία του τόπου για όλους μας. Έχοντας συναίσθηση του βάρους του ονόματος του, η συγκίνησή του ήταν εμφανής, όταν τα διάφορα εκθέματα και το ίδιο το μνημείο, καθένα με τον τρόπο τους, φέρναν το χθες στο σήμερα, τα περασμένα στα τωρινά και τα μελλούμενα. Γιατί ούτε ο Ίνης, ούτε κανένας μας, δεν είχε την ψευδαίσθηση, ότι αυτό που είχε ξεκινήσει τότε στον ευρύτερο μακεδονικό χώρο, έχει τελειώσει. Η πολιτική στράτευση του Ίνη υπήρξε μια ρεαλιστική απάντηση σ’ όλους αυτούς που σε τούτη τη μικρή γωνιά της γης «σπέρνουν ανέμους και θερίζουν θύελλες». Η συνάντηση μας με τον Ίνη τέλειωσε με κοινό τραπέζωμα, όπου ξεδιπλώθηκαν αφηγήσεις και καθημερινά ανέκδοτα από τους αγώνες εκείνων των ημερών, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του '70 και των αρχών της δεκαετίας του '80.

Αναπολώντας τον, πάντα θα θυμάμαι το ευχετήριο τηλέφωνό του ανήμερα της γιορτής μου και τη χαρά που έκανε όταν πήρε στα χέρια του τη χαρτονένια φιγούρα του παππού του (αργότερα με τη σειρά του τη δώρισε στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, όπου βρίσκεται σήμερα). Συναντηθήκαμε τον περασμένο Γενάρη στην κηδεία του Γρηγόρη Κωνσταντόπουλου. Ήταν η τελευταία φορά που τον είδα.

Γιάννης Χατζής